देवकोटाको नेपाल

एउटा ग्लोबमा अटाएको विश्वको मानचित्र ।
जब मेरो अगाडि फनफन्ति नाच्न थाल्छ ।
सागर महासागरहरू,
छलछल्ति उफ्रेको महसुस हुन्छ ।
जसको अट्हासमा म झस्कन्छु ।
हिन्द महासागरको उत्तर तर्फ दौडन्छु त
मात्र एक छिटाले छोपी दिन्छ नेपाललाई ।
अनि म भन्न पुग्छु,
वास्तवमा नेपाल धेरै सानो छ ।
साँचि नै अल्प छ ।
विशाल सागरको अगाडि, विश्व मान चित्रमा ।
ओह मेरो विचारमा पनि
उहि झलक ।
उहि प्राचिन पूजारी ।
उहि भूगोल ।
जब
‘के नेपाल सानो छ ?’
भन्दै देवकोटा प्रश्न गर्छ ।
अनि म बाँध्य हुन्छु सोच्न ।
चिन्तनको गहिराईमा देख्छु, नेपाल फुक्दै गएको ।
पर्वतस्तनहरूको हिमगिरिशिला,
प्रकृतिको मनोरम घच्चाघमासान,
निश्चल झरनाका अमरवल्लरीहरू,
सानो, मीठो, शान्त, सुगन्धी, अनुपम,
देवकोटाको नेपाल ।
जहाँ,
वाग्नर कोदाली खन्छन्,
सेक्सपियर हलो जोत्छन्,
भेडा गोठालो टिसियन र टर्नर,
गुफाबास सोक्रेटिज,
ऊकालि ओरालिमा गीतको झंकारसँग रमाउने कालिदास,
दाउराका भारी बोक्ने सान्डो,
वन-वन मधुर गीतमा रमाउने हेलेनकेलरहरू,
सति-सावित्रीहरूले भरि भराऊ नेपाल देख्छन् ।
अनि मलाई पनि लाग्छ,
देवकोटाले भने झै,
यहाँका कथाहरू संसारले सुनेकै छैन् ।
यहाँका साहित्यहरू लेखिएकै छैन् ।
अनि देवकोटा चुनौति दिन्छन् मलाई,
सायद तिमीले पनि लेख्ने छैनौं ।
नालाहरूका प्राकृतिक वेद बुझ्ने छैनौं ।
जहाँ मेरो,
दोषी रवाफको खिरखिराउदो प्रवृति झल्किन्छ ।

सायद ठिकै होला,
शस्यशालिनी देखिन होला,
देखिएको नेपाल अवश्य विशाल हुनुपर्छ ।
ढुङ्गामा चाँदीजिभ्रा झै,
झ्याऊमा छरिएका मोती झै,
माधूर्य रोसनी छ ।
उब्जन प्रतिभा छ ।

त्यसैले पनि म बुझ्न सक्छु,
एक दूध मुखे शावकले,
नेपाललाई नन्दन बनाउनु भन्नु,
ताती गर्नु अगाडी दौ‍डनु समान हुन,
भिन्नता शुन्य भएको ।
तर पनि,
म भित्रको अमरत्वलाई जगाई राख्न,
सर्पको प्रणाली त्याग्न,
व्यभिचारको दुराशामा,
दिव्य सिंहासनको निर्माण गर्न,
देवकोटाले भने झै,
म पनि,
स्वदेश प्रेमलाई संकुचित गुण भन्दिन ।
भुल्न चाहन्न स्वदेशमै बिकासिएको विश्व प्रेम ।
किनभने
म पनि देवकोटाको स्वदेशी हुँ ।
बोलचित्र विदेशमा हेरिन्छ ।
जीवनको अनुभव स्वदेशमा गरिन्छ ।

jomsom ji, dherai ramro chha. It is great. I suggest you to make a Kabita Sngraha.  I wish you good luck.

Regards,

Fewatal

मेरो डर

आजकल किन किन,
म डराउने भएको छु ।
रात पर्दा अध्यारो देखि डराउँछु,
कतै लड्ने त होइन् ।
उज्यालो हुदा घाम देखि डराउँछु ।
कतै डढ्ने त होइन् ।

अगाडि बढ्छु, पछाडि देखि डराउँछु ।
एक पाइला सार्छु, अर्को सार्न डराउँछु ।
पहिला निडरताको भाव ममा पनि थियो ।
हिराको ढुङ्गा फोर्ने धाक ममा पनि थियो ।

तर किन किन म डराउने भएको छु ।
सुत्दा निन्द्रा देखि डराउँछु,
कतै मृत्यु त होइन् ।
खुशी हुदा हास्न देखि डराउँछु,
कतै मुटुको व्यथा त होइन् ।

कुरा गर्दा बोली देखि डराउँछु ।
एक छाक खाए अर्को खान डराउँछु ।
पहिला ढुङ्गा चपाउने साहस ममा पनि थियो ।
अन्याय पर्दा बोल्ने साहस ममा पनि थियो ।

त्यसैले त किन किन डराउने भएको छु ।
बदनाम गल्लि हिडे जस्तो लाग्छ ।
दायित्व आफ्नो भुले जस्तो लाग्छ ।
झन दायित्व बढेको बेला ।
विश्वले चिन्न नसकेको बेला ।

आफ्नो कर्तव्य निर्वाह गर्न सक्दिन कि ?
पसिना यो भूमिमा झर्दै झर्दैन् कि ?

‘धिक्कार... धिक्कार तिमीलाई !!!
मेरो स्तनमा लाडिबुडि गराए तिमीलाई ।
घाममा पानी पिलाए तिमीलाई ।
जाडोमा न्यानो पारे तिमीलाई ।
तर आज तिमीले,
मेरो स्तनलाई बेचौं ।
मेरो मर्मलाई भुल्यौं ।
सब व्यर्थ... व्यर्थ...
भनि मातृभुमिले सराप्ने पो हो कि ?’

त्यसैले त आजकल,
किन किन म डराउने भएको छु ।

म जन्मदा

म जन्मदाको
त्यो शुन्य समयमा
यो शुन्य मस्तिष्कले के सोच्यो होला ?
शुन्यतालाई चिर्दै रोएथे रे ।
दुनियाँ चिहाएको
त्यो पहिलो क्षण
यी आँखाहरूमा कहाँको प्रेत लाग्यो होला ?
भयभित भई रसाएथे रे ।
आखिर,
के चाहि पचाउन गाह्रो भएको थियो ?
कुन चाहि रुप थियो यो दुनियाँको ?
त्यति गाह्रो भएको ।
असह्यय भएको ।

आज त्यहि शुन्य समय
जव सेकेण्ड, दिन, बर्षहरू हुदै,
शरद बसन्तहरू पार गर्दै,
जलवायुसँग परिवर्तन हुदै,
केहि स्मरणले,
जव शुन्य मस्तिष्कमा केहि ठाउँ लियो ।
बासना अनि चेतनाको विकास भयो ।
अनि,
मैले महसुस गरे,
सबै व्यर्थ,
झन गलाउछ सधैं
रुवाउछन् सधैं सधैं
शुन्यता मेट्न चाहदैनन् कोहि ।
गलामा हाड भईदिन्छन् ।
प्रेत भएर मडारिदिन्छन् ।
अनि मात्र,
मैले थाहा पाए ।
म जन्मदा,
मेरो आँखा किन रसाएथ्यो ।
मेरो चिच्याहट किन बढेथ्यो ।

त्यसैले त, इच्छा हुदैनथ्यो, यस धर्तिमा आउन ।
अपच भई पीडाँ बढेथ्यो ।
यो सुन्दर दुनियाँको,
कुरुप व्यवहारले गर्दा ।
स्वार्थले सीमा नाघ्दा ।
पीडाँको झझल्को देखि,
आउन चाहन्दैनथ्यो ।
भाग्न चाहन्थ्यो ।
टाढा टाढा धेरै टाढा,
क्षितिज पारि,
कहिल्यै नभेट्ने गरि ॥

मेरो कलम देवकोटालाई .........

 एउटा कलमले
आफूले चाहेर लेख्ने भए ।
एउटा पानाले
आफूले चाहेर लेखाउने भए ।
आज यहाँ,
नराम्रो जन्मन नपाउदै; राम्रो हुर्की सक्थे होला ।
अश्लिलको तलाऊ नबन्दै; श्लिलको महासागर बन्थे होला ।
बगेको रगतले आफ्नो गन्तब्य भेटाउथे होला ।

तर बिडम्बना,
इश्वरको भेदभाव,
उभिन उनीहरूले सकेन ।
आफ्नै पाऊ पाउन सकेन ।
पाऊको महत्व भुल्नको लागि
हातको सहारामा बस्नु परेको छ ।
तर दु:खको कुरा,
हात पनि आफ्नो हैन ।
जबर जस्ती ल्याईएका हातहरू छन् ।
इच्छा नलागि नलागि,
उभ्याउन लगाउनेहरू,
बढि भन्दा बढि छन् इच्छाएको भन्दा ।

अरु त अरु
हेरन !
प्रतिकार गर्ने क्षमता पनि छैन् ।
ती कलम र पानाहरूमा ।
प्रकृतिबाट पनि ठगिएको छ ।
प्राण धान्ने श्वास पनि दिएको छैन् ।
यदि हावाको एउटा सानो
अंशमात्र पनि पाउने भए
उनिहरूले
बोलेरै देखाई दिन्थे होला ।
जिउँदै मरेकाहरूलाई
जगाई दिन्थे होला ।

अब,
एउटा सानो कल्पना गरौ ।
एउटा जालि जमिन्दारको
तमसुक लेख्ने कलम र पानालाई ।
एउटा निरर्थक समाचार लेख्ने
पत्रकारको कलम र पानालाई ।
कति पिडाँ बढेको होला ।
कति आँशु झरेको होला ।
लेख्न मन नलागि नलागि लेखेको होला ।
त्यसैले त
कहिले काहि
कलमले मसी ओकेलेर
आँशु झार्ने गर्छ ।
पाना च्यातिएर
पिडाँ दर्शाउने गर्छ ।
तर,
ओकेलेको मसी भित्र
डुबेको आँशु कसले देख्छ ।
च्यातिएको पाना भित्र
लुकेको पिडाँ कसले बुझ्छ ।
उनीहरूलाई पनि
कति छटपटि हुन्थ्यो होला ।
निर्दोष बर्षाले
जन्मदिनको दिन छटपटाउनु परेकोमा ।
उच्च अभिलाषा लिएको कर्माले
स्कूलबाट फर्कदा
गोली खाई लड्नु परेकोमा ।

त्यसैले हे प्रकृति,
मैले तिमीलाई केहि गुण लगाएको भए,
वजनपूर्ण बोल्ने शक्तिको साथ
बलियो प्रतिकार गर्ने क्षमता
ती कलम र पानालाई
बाँडि चुडिँ देऊ ।

बिचार गरौं न,
यी कलम र पानाहरू
इच्छा अनुरूप जब चल्न पाऊँदा,
इच्छा अनुसार कसैंले चलाई दिदा,
फैलिएको हर्षको सगरमाथा
नाप्न कुनै उपकरण छैन भनि
विज्ञानले पनि भन्थे होला ।

जब,
यो कलम र पानाहरूलाई
देबकोटाको अगाडि फिजिएर बस्न पाउँदा
कति आनन्द लाग्थ्यो होला ।
थकित अनुहार देखिएन होला ।
महान महाकोब्यहरू रच्न पाउँदा,
मदनसँग भोटको उकालो लाग्दा,
मुनाको आँखाको आँसुसँगै बग्दा
कुन बिस्मातमा
कुन आनन्द लियो होला ।
यी कलम र पानाको
आफ्नै इच्छाले पनि साथ दिएर त होला ।
सायद,
शंकर लामिछानेको
निबन्धमा दरिलो भाव भएको ।
संस्मरणहरू ओझपूर्ण भएको ।
भूपि शेरचन
अर्थपूर्ण कविताको कवि भएको ।
त्यसै त्यसै गरि
राम्रा राम्रा
गहकिलो,
संवेदनशिल,
ज्ञान बर्धक,
साहित्यहरूले
परिचय दिएको छ साहित्यकारहरूको ।

त्यसैले पनि
हे इश्वर
तिमी मलाई केहि दिन चाहन्छौ भने
मेरो सट्टा
त्यी महान साहित्यकारहरूलाई
कलम र पाना देऊ ।
मिलन गराई देऊ उनीहरूलाई ।
एउटा खण्डकाब्यको सिर्जना होस् ।
जसमा वास्तविक कर्म गुञ्जियोस ।
अनि भावि पिढीले राहत पाऊन ।
यदि तिमीसँग छैन भने,
लिऊ यो कलम देवकोटालाई देऊ
भोकाएको पानाहरूलाई शंकर देऊ ।

लम्ब कर्णको समय

जीवनको प्रश्नले, एउटा उत्तर माग्यो ।
कस्तो अनौंठो चित्र बिचित्रको लाग्यो ॥
खोज्छु कतैं, देख्दिन प्रश्न चिन्ह ।
अहो एऊटा कणको अर्थ भिन्न भिन्न ॥
हाँसेको देख्छु गम्भिर छ रहस्य ।
आश्चर्य मान्छ, हो कि होइन मनुष्य ॥

घरकै हो यो तराजु , किन बराबर छैन् ।
कतै त्यो ढक दुई किलोको त होइन् ॥
पल्टाएर हेर्छु कालो पर्दा लाग्छ ।
हरे यो के गरे चाँडै घाम भाग्छ ॥
लेखा जोखा यो अब कहाँ पो गरुँ ।
रातदिन कुन पलको भेट कसरी कहाँ भनुँ ॥

अरे कुन समय यो, त्यो त अदृश्य ।
भाइ दाइ कुन भनुँ स्वरुप नै रहस्य ॥
बासना यो अत्तरको त्यो त निश्चल ।
प्रतिबिम्ब पनि देख्दिन यो कस्तो हलचल ॥
बिछोड गरायौं तिमीले अब कहाँबाट लडुँ ।
भरोसा त्यो कहाँ भाग्यो आँशालाई कहाँ बोलाऊ ॥

प्रश्नहरु यस्तै थियो टुंगिएको अझैं होइन् ।
कुन उत्तर कुनको छुट्टयाउन सक्ने भइन् ॥
झरेको पात म कुन हावाले उडाऊला ।
छहारी नपाए कुन भूमिमा बिलाऊला ॥
पग्लनु, बग्नु र थुप्रनु अब कसरी सकुँ ।
हराएको एक भुजा त्यो म कहाँ खोजु ॥

ओह यो कस्तो बिडम्बना प्रश्नले प्रश्न उठायो ।
खड्कीएको उत्तरहरूले आज यो के गरायो ॥

एउटा नाताले निम्त्याएका हरफहरू

प्रश्न थियो उनको मलाई
नाता के हो पहिल्याउने ।
रगतको भूमरी यो
कुन नाताले कसरी छुटट्याउने ।

कुन नाताको सिंहासन कहाँ
उठेको जिज्ञासालाई मान्नैं पर्छ ।
प्रति उत्तर निष्पक्ष हुन्छ भन्ने
उनको दृढताको मूल्याकंन हुन्नैं पर्छ ।

कलम दौंडाउने मेरो बानीले
उनले मलाई विश्वासको भूमरीमा धकेल्यो ।
विश्वासको सगरमाथा लड्न नदिन
आदिकविको अनुसरण गर्दा केहि ओकेल्यो ।

अरे कुन चाहि नाता थियो त्यो
भनेको भरमा भूपि शेरचन हुनु पर्ने ।
रगत रातो नै भएता पनि
नमिलेको भनि विज्ञानको आवाज सुन्नैं पर्ने ।

यहि प्रश्न मेरो आत्माले रोज्यो
उत्तरहरू धर्ति र आकाशले खोज्यो ।
हे धर्ति ज्वालामुखि पठाऊ, आकाश तिमी त गर्ज
जसरी भएपनि यो उत्तर मैले पाउनु नै पर्छ पर्छ ।

समस्याको खाडल यो पुर्ने प्रयासमा
म एक चोटि पुग्छु उहि साथी कहाँ ।
ज्ञान र शिक्षाको विशाल भण्डारमा
बुद्ध जस्तो गधालाई बुझे जहाँ ।

रगत पहिल्याउने सुरमा भावनालाई कुल्चन्छ भने
भावना उम्रने मन त्यो अझ दबिन्छ भने
नाताले त्याहाँ कुन रुप लेला,
बिरालोले आफ्नो रगत खाएको बेला ।

जुन नाता बिर्साइन्छ, त्यहि नाता नै ठूलो,
यदि कसैंले बलिदानलाई ठूलो सम्झन्छ भने ।
त्यो भावना नै हो जहाँ मनको नाता तोडि,
रगतको नातालाई बढ्वा दिन्छ भने ।

माया पाउने आशामा नै माया हुन्छ,
यसलाई बुझ्न अति आवश्यक छ ।
ढुङ्गा रहने पृथ्वी हो यो,
जहाँ निस्वार्थ माया एउटा आमाको नै हुन्छ ।

बेनाता झल्काउनु, त्यो उसको महानता
यदि त्यहि भित्र कुनै नाता लुकेको हुन्छ भने ।
भावनाको नाता नै ठूलो मान्नु पर्छ,
जब मुटुलाई रगतले चिन्दैन् भने ।

बैरी पनि मार्ग दर्शन हुन्छ नै,
जब उपयोग हुन्छ, उसले दिएको अवहेलनाको ।
अब भावना र रगतद्वारा असिर्जित यो,
कुन चाहि साईनो, नाता यो कहाँको ।

हेरन ! रगत बगायो पल्लाघरे रामेले,
कु-शासनको बिरुद्धमा दिल ज्यान लगाएर ।
अनि शहिद भन्छ इतिहासले उसलाई,
कुन साईनोमा सिर्जित नाताको समर्थनमा लागेर ।

ब्रमाण्डको संरचनामा पृथ्वीको अवस्था हेरौं,
हिमाल, पहाड अनि समून्द्रको सम्बन्धलाई बुझौ ।
अनि सोचौ त्याहाँ कुन नदि बगेको छ,
कति सम्मको साहसिक शक्तिको नाता छ ।

अरे यहाँ पो कुन नाता थियो त्यस्तो,
विश्वास लड्न नदिन सल्लाह लिनु पर्ने ।
नातावादको बोलबाला भएको ठाँऊमा,
भावनाको लहरलाई महत्व दिनु पर्ने ।

पल्टाऔ इतिहास अनि अवलोकन गरौं,
त्याहाँ मुनाको के नाता थियो मदनसँग ,
देवकोटाको के नाता थियो मुनामदनसँग,
अनि अनुसरण गरौं त्यो नाताको जति निभाउन सक्छ ।

नाता जोड्न घनघस्याको उकालो चढ्न पर्दैन्,
तर नाता निभाउन सगरमाथा चढ्नु पर्छ ।
त्यसैले त एउटा कर्मठ किसान सुसाउँछ,
बिरुवा रोप्न के गाह्रो छ र जति हुर्काउनुमा छ ।

बर्तमानलाई अतितमा धकेल्ने हो भने,
छट्पटाउछन् रगतले किल्चिएका भावनाहरू ।
यहि मनो-भावनाका लहरमा डुबुल्कि मार्दा,
जन्मिएको एउटा नाताले निम्त्याएका हरफहरू ।

हिंसा अनि शान्ति... ॐ ॐ ॐ

एउटा बग्ने नदिले,
म खेत बगाउँछु,
घर डुबाउँछु,
...... त पक्कै भनेन् ।
हावा गतिहिन भएर,
म धुलो उडाउँछु,
रुख लडाउँछु,
...... त पक्कै भनेन् ।

तर पनि नहुनु पर्ने भइरहन्छ !!!
अरु ठाउँमा त भयो भयो,
नहुनु पर्ने बुद्धको भुमिमा पनि भएको छ ।
अहिंसा पाठ बिर्से जस्तो ।
शान्तिको मार्ग भुले जस्तो ॥
पल्लो पाखा पनि भत्केकै छ ।
वल्लो पाखा पनि बगेकै छ ॥

आँधिबेहरी, अनि मानव निर्मित चक्रवातले,
भुमि भिजिएर रातिएकै छ ।
अनिश्चितताको समय चलेकै छ ।
कहाँको वादल कहाँ मडारिन्छ ?
कहाँको भुमि कहाँ पुग्छ ?
आखिर......,
लक्ष सागर भेट्ने ।
प्रयास महासागर बनाउने नै हो ॥
नदिलाई माटो त चाहिदैन् होला ।
गहिराई त महासागरको विशेषता नै हो ॥

तर पनि नहुनु पर्ने भइरहन्छ !!!
जति बुझ्यो त्यति जटिल,
यी भाषाहरू प्राकृतिक हुन या मानव निर्मित ।
तर आज म,
बुद्धको देशमा बुद्धु भएको छु ।
शान्तिको ठाउँमा हिँसा देखेको छु ॥

कुरुप पार्छन् अरुलाई,
राम्रो बनाउन आफुलाई ।
नपुगे बगाउँछन् रगत पनि ।
उल्टै भन्छन्,
शान्तिको लागि यो आवश्यक छ ।
उदाहरण अनि महाभारत बन्छ ।

तर मेरो प्रश्न एउटै छ,
शान्तिको लागि हिँसा महाभारतमा भयो,
अहिले हामीले किन गर्ने ?
साक्षि त भगवान स्वयं थियो,
अहिले को नै छ र ?
त्यसैले म त भन्छु,
हिँसा हिँसा नै हो,
चाहे शान्तिको लागि नै होस् ॥

डरको अन्त्य मृत्यु

प्रकृतिको सिर्जनामा,
कोहि उड्छन् ।
कोहि हिड्छन् ।
त कोहि पौंड्न्छन् ।

उड्दा खस्लाकि,
हिड्दा लड्लाकि,
पौंड्दा डुब्लाकि,
भनि सबै डराउँछन् ।
जुन स्वभाविकै छन् ।
जसलाई सतर्कता मान्न सकिन्छ ।
‘बाँच्नको लागि संघर्ष’
त्यसैले सबै बाच्न चाहन्छ ।

तर,
परिस्थिति अहिले त्यो छैन् ।
डर त्यति देखि मात्र छैन् ।
व्यक्ति व्यक्तिमा डर छ ।
समाज देखि डर छ ।
हिंसा प्रति हिंसा देखि डर छ ।
विज्ञान देखि डर छ ।

डर ‍... डर ... डर ...
जताततै छ ।
साँईली साँईला देखि डराउँछन् ।
माँईली माँईला देखि डराउँछन् ।
कतै माया मार्ने त होईन् ?
कतै बेचिने त होईन् ?

डरको खाडल बढेकै छ ।
डरको सागरमा डुबेकै छ ।
महामारी फैलिएकै छ ।
भयानक रोग देखिएकै छ ।
त्यसैले त डर बढेकै छ ।

समाजमा बितृष्णा बढेकै छ ।
स्वार्थले व्यक्ति लतपत्तिएकै छ ।
एक आपसमा अलग्गिएकै छ ।
महत्वकांक्षाको चुलि थपिएकै छ ।
त्यसैले त डरले घेरेकै छ ।

जातियताको सवाल उब्जिएकै छ ।
गुटगुटको कठ्घरा बनेकै छ ।
कोहि ‘राम’ भन्छन् ।
कोहि ‘मरा’ जब्छन् ।
आफू देखि आफै लुक्ने बेला आएको छ ।
डरका सागरहरू फैलिएका छन् ।
पर पर क्षितिजसम्म पुग्ने गरि ।
सिमा नाघ्न मृत्यु नै कुर्नुपर्ने गरि ।

एक्लो सुनसान

आज किन किन,
आफूलाई एक्लो पाएको छु ।
हिमाली भेगको घर हुदाहुदै ।
माया गर्ने बुवामुवा हुदाहुदै ।
दिदीदाइ बहिनीभाइ हुदाहुदै ।
किन किन आफूलाई एक्लो पाएको छु ।

हल्लै हल्लाको यो सुनसानमा,
रूख बिनाको यो जंगलमा,
मानवता बिनाको यो समाजमा,
जति बढि अरूलाई सम्झन्छु ,
त्यत्तिनै एक्लो पाएको छु ।

भारी बर्षातको पिपल झै,
विशाल बाँढी बिचको चट्टान झै,
माऊ मरेको लैनो झै,
हजार कदमहरू बढेको बेला,
मेरो एक्लो कदम रुकेको छ ।

शोषकहरू बिचको यो खोक्रो देशमा,
हत्या, हिंसा, मानवताको नाममा,
भ्रष्टाचारीहरूको बदनाममा,
म आफू विल्कुलै रित्तिएर,
आज मेरो सुनसान एक्लो भएको छ ।
सुनसान एक्लो भएको छ ।

आखिर कस्का लागि ?

कुनै बेला मात्र ठेस लाग्दा,
भयभित अनुहार लिई,
डरको अघि भागेथे ।
गला नै फाड्ने गरि चिच्चाएथे ।

रसाएका मेरा आँखाहरू,
ओइल्याएर थकित देखिन्थे,
एउटा सहारा पाउने आँशमा ।
अनि, एक्लोपनको आभास हुदा,
‘आमा आमा’ यी शब्दहरू,
हृदयको अन्तसकरणबाट प्रस्फुटन हुन्थ्यो ।
वातावरण नै गुञ्जायमान हुन्थ्यो ।
मानौं जानेका शब्द यिनै हुन् ।
सधैंको सहारा यहि हो ।
कत्ति प्यारो लाग्थ्यो ।
कत्ति आत्मियता बढ्थ्यो ।
अनि कत्ति उत्साहित हुन्थे ।
उच्चारण यी शब्दहरूको गर्न पाउदा ।
भयभित मनलाई सान्त्वना हुन्थ्यो ।
हराएको साहस पाए जस्तो ।
अनि उत्साहित पाईलाहरू आकाशमा हुन्थे ।
कमलो भिजेको धर्तीले शान्तिको कामना गर्थ्यो ।

तर,
बिधिको बिडम्बना भनौं या
कुसस्कारको विकाश या
असाधारण महत्वकांक्षा ।
दिन प्रति दिन,
केहि न केहि भएकै छ ।
कोहि न कोहि मरेकै छ ।
एक धर्तीका सन्तान नभएको जस्तो ।
धर्ती माथि नै सौता हाले जस्तो ।
एउटा सुशिल धर्ती अहिले, विधुवा बनि सकेको छ ।
आफ्नै रगतले लत्पत्तिएका छन्, सेता फरियाहरू ।
सुन्दै कहाली लाग्ने आवाजहरू,
आज मस्तिष्क नै स्तब्ध हुने गरि,
आधा आँखा बाहिर आधा भित्र,
अडिएका आसुका थोपाहरूले,
अवश्य पनि केहि मागेको हुनु पर्छ ।
नत्र लुकिएको वेदनाहरू आँखामा किन अडिन्थ्यो ।
निक्लिएको आवाजहरू गलामा नै किन रोकिन्थ्यो ।

तर,
अहिले यहाँ बुझ्ने व्यक्तिको कमि छ ।
एउटा ठोस नितिको आवश्यकता छ ।
कालो भन्दा कालो बादल,
ठुलो पहिरो लैजानलाई,
धर्तीलाई जर्जर बनाउनलाई,
मडारिरहेको छ धर्ती माथि ।
तर अफसोच,
हिजो सम्म आमा आमा भन्ने आवाजहरू,
आज अवाक छन् ।
रगत बगाउदै र बगाउन बाध्य गराउदैं ।

फरक उस्को र मेरो

ऊ धर्तीमा उभिएर,
एकोहोरो आकाश तर्फ बढिरहेको छ ।
म धर्तीमा उभिएर,
अघि पछि दायाँ बायाँ गरिरहेको छु ।

ऊ आफ्नो जीवन बिताउदै छ ।
म आफ्नो जीवन बिताउदै छु ।
ऊ आफ्नो भविश्य खोज्दै छ ।
म आफ्नो भविश्य खोज्दै छु ।

थाहा छैन मलाई,
ऊ किन शुन्यता तर्फ दौंडदै छ ?
मैले त केहि पनि देख्दिन् ।
किन ऊ त्यसरी लालायित छ ?
विशाल आकाशको स्पर्श गर्न ।
के त्याहाँ स्वतन्त्रता छ ?

थाहा छैन् मलाई,
म प्रति उसको सतर्कता कति छ ?
म त हरपल उसलाई हेर्ने गर्छु ।
के उसलाई थाहा होला ?
मेरो अवस्थाको बारेमा ।
मेरो वरिपरी के के छ भनेर ?

तर वास्तविकता,
याहाँ स्वतन्त्रता छैन् ।
विल्कुलै छैन् ।
शोषण र दमन छ ।
भोग र पीडा छ ।
दु:ख र रोग छ ।
तर.. आनन्द पनि छ ।
जव कदर हुन्छ पसिनाको ।
आनन्द पाईन्छ मिठो फलमा ।

वास्तवमा,
उसको र मेरो फरक भनेको ।
ऊ दाऊरा भई खरानी हुन्छ ।
म लास भई खरानी हुन्छु ।

त्यसैले,
अन्त्य हाम्रो एउटै हो ।
खरानी भई धर्तीमा समाहित हुने ।
मृत्युलाई आलिङ्कन गर्ने ।

ओहो कस्तो धाराप्रबाह कबिता। साह्रै राम्रो लाग्यो। कबिताको भाबमा डुबेर बाहिर निस्कन मन नै न लाग्ने। लेख्दै गर्नुस।

आवाज सुनसानको

कोहि आयो,
अह होइन ।
ढोकाको आवाज,
त्यो पनि होइन ।
अनि के भएको त यो,
केहि पनि होइन ।

जवाफ पनि अजिवको,
केहि नपाएर झाडा टार्न गरेको नाटक जस्तो ।
कस्तो यो बिचित्रको शहर,
सबमा स्वार्थको मात्र रहर ।

अरे बावा
मेरै ढोकालाई
अधिकार छैन कराउने ।
मैले त स्वतन्त्र नै राखेको छु ।
सायद स्वरुप नै यसको भयङ्कर छकि ।
मानवको अगाडि दानव पो हुन्छ कि ।

उ,
भर्याङमा पदचाप सुनियो ।
साँच्चै अब त,
ढोका कराउनेछ ।
कराएर मलाई बोलाउनेछ ।

होइन,
यो ढोका लाटो भए जस्तो छ ।
मस्तिस्कले ठाउँ छोडे जस्तो छ ।
म त यसलाई,
उघारेरै हेर्छु ।
अह हुदैन,
ढोकाको मर्यादा तोडिन्छ ।

"आवाज सुनसानको"

यो शीर्षक गजबको लाग्यो! एनिग्माको एउटा गितको थिम थियो 'साइलेन्स मस्ट बि हर्ड' भन्ने! मेडिटेसन बिधाको त मान्यता नै छ क्यारे सुनसान पनि सुन्न सकिन्छ भन्ने!

जे होस कविताहरु राम्रा छन् लेख्दै जानुहोला! 

लासको रास

मलामी नपाएका लासहरू
सडकका बिचोबिच भेटिन्छन् ।
सडकका किनारै किनार भेटिन्छन् ।
सहरका गल्लि गल्लिमा भेटिन्छन् ।
ठूला-ठूला घर देखि झुप्रा सम्ममा भेटिन्छन् ।

जिउँदै कुहिएर गन्हाएका लासहरू
सहर देखि गाऊँ सम्म भेटिन्छन् ।
कोठा देखि सिँह दरबार सम्म भेटिन्छन् ।
मैदान देखि पहाड सम्म भेटिन्छन् ।

जन्मदा आमाको पिँडा बढाएकाहरू,
हुर्कदा बाबाको पाऊ थकाएकाहरू,
आमाको ममता पाएकाहरू
बाबाको काँखमा खेलेकाहरू
आज आमाको ममता
अनि बाबाको काँख
बिर्सन सक्ने भएका छन् ।
आमाको पिँडा अनि बाबाको कष्ट
देख्न सक्ने भएकाछन् ।

वाह... वाह...
आज आफ्नै आमाको छातिमा टेकेर
बाबाको टाँउको थिचेर
सगरमाथालाई झुक्न लगाउनेहरू
बैरीलाई हाँस्न लगाउनेहरू
दिनानु-दिन बढिरहेको छ ।
जसरी,
असार – श्रावणको भारी बर्षातमा,
बाटो नपाई मरेका मुसाहरू,
विबेदले मारिएका कुकुरहरू,
यत्र तत्र छरिएर,
जहाँ तहि भेटिन्छन् ।
त्यसरी नै,
मरेर लास सरह भएका छन् ।
मलामी नपाएर यत्र तत्र छरिएका छन् ।
लासको रास थुप्रिएका छन् ।

राम्रो निरन्तरता छ जोमसोमजी! लगावलाई नछाडौँ!

त्यो माथीको 'नरुवाऊ' शीर्षकको कवितामा --"अनि मेरो छाति गर्भले फुल्न थाल्छ" मा 'गर्वले' होला! 

साधारण कुरा हो तर, कविता पढ्दा चाहिँ अर्थ अर्को लाग्ने देखेर खट्केकोले भनेको मात्र हो!

अरु नि थपौँ रचनाहरु, शुभकामना छ!

 

 

दोहोरिएछ पोस्ट!

 

एक एकाई आयतन

आफ्नो मनलाई अलि तल झारे ।
मैले आफ्नो मनलाई अलि बायाँ सारे ।
फेरी अलि पछि धकेले ।
अनि
बनेको एक एकाई आयतनलाई राम्ररी नियाले,
त्यो अटल थियो ।
त्यो विश्वस्त थियो ।
अनि निश्चिन्त पनि थियो ।
मनलाई तीन तिर सार्दा पनि ।
मेरो मस्तिष्कले लगाएको,
साम दाम दण्ड भेद देखि टाढा थियो ।

वरिपरीका सम्पूर्ण ढोका खोली,
शुभ साईतको लक्षणमा,
सु-स्वागतको लागि तत्पर थियो ।
एक आकार दिन ।
तरललाई ठोसमा बन्द गर्न ।
संयोगान्तको आशमा ।
दरिलो भविष्यको खोजमा ।

मन आखिर कमलो नै हुदो रहेछ ।
भावनामा बग्दो रहेछ ।
सदा टाढा हुन खोज्दो रहेछ ।
दिमागको चतुराई भन्दा टाढा, धेरै टाढा ।
स्वच्छ प्रक्रिति तिर खेल्दै, रमाउदै ।

सजिलै देख्न नसकेको त्यो ।
आज छर्लङ्ग हुने गरि उदाङ्गियो ।
झ्यालको पर्दा हटाउदा,
देखिएको सुन्दर हिमाल झै,
सुन्दर अनि पवित्र त्यो ।

निर्दोष अनुहार लिई,
केहि मागिरहेको थियो ।
कसैलाई खोजिरहेको थियो ।
सायद हुन सक्छ,
स्वतन्त्रता …… ?
स्वछन्दता …… ?
स्थायित्व …… ?
सदाचार …… ?
अनि अधिकार …… ? मेरो जीवन सजाउने ।

एउटा बनेको अल्प घनाकारमा
उच्च घनत्व पाईदो रहेछ ।
विशाल अर्थ भेटिदो रहेछ ।
जुन कल्पना भन्दा बाहिरको भयो ।
म सोच्न बाध्य छु ।
यथार्थताहरू हिजो कसरी जालोमा अड्क्यो ?
वास्तविकताहरू कसरी अन्धकारमा डुब्यो ?

यी सारा यसरी देख्न सकिन्छ,
अर्थहरू यसरी भेट्टाउन सकिन्छ,
भन्ने पहिला नै थाहा भएको भए ।
म पहिले नै,
एक एकाई आयातनको निर्माणमा अवश्य लाग्थे ।
अनि स्वच्छ मनलाई सान्त्वना दिन्थे ।

सारभूत सन्तुलन

स्वतन्त्रताको लहरमा
हावाको बहाव सँगै
जब एउटा चङ्गा उड्न थाल्छ ।
अनि एकटक हेरीरहन्छु म ।

खुशी, उमंगका साथ
विशाल आकाशमा
अगिपछि, दायाँबायाँ गर्दै
एउटा मसिनो त्यान्द्रामा अडिई
आधार एउटा लट्टाईको
जीवन दाता एक मान्छे ।

यहि बलियो जगको सहारामा
जब चङ्गा नाच्दै रमाउदै हुन्छ ।
अनि मलाई लाग्छ,
ऊ हावालाई गिज्याई रहेको छ ।
आफ्नो कुशलता देखाउदै ।
शितलवमा झै चमक
स्प्रिङमा झै लचक
मत्स्यको चालमा
मृगको हिडाई लिई
तल माथि उफ्रिरहेको छ ।
आफ्नो अस्तित्व बनाइरहेको छ ।
हेर्दा लाग्छ,
उ जीवनको भरपुर आनन्दमा छ ।
नविन सोचाईमा छ ।
उदार हृदय लिएर,
स्वतन्त्रतामा रमाईरहेको छ ।

तर जब,
महत्वकांक्षा उनीहरूमा बढ्छ ।
स्वतन्त्रताको सीमा नाघ्छ ।
अनि हनन् हुन पुग्छ
एक आपसमा,
स्वतन्त्रताको,
सदाचारको,
सदिच्छाको,
सु-विचारको ।
चैतन्य स्फूरण हुन नपाउदा,
सिर्जना हुन्छ भिमकाय परिस्थिती,
अनि परिणाम,
चेट… चेट… चेट…

अव वातावरण भिन्न देख्छु ।
समयले नयाँ मोड लिन्छ ।
एकपल पूर्व, हावालाई जिस्काई नाच्ने ।
अहिले हावाको इच्छामा लडिरहेको छ ।
हावाको चाहनामा बगिरहेको छ ।
न त कुनै रोमाञ्चक चाल नै छ ।
न त कुनै नव-जाग्रतको आँश नै छ ।
मात्र आभास हुन्छ,
पर्वत छोडेको ढुङ्गा झै ।

एकपल्टको वक्रदृष्टिले गर्दा,
हृदयविदारक स्थिती जागृत हुन्छ ।
सारा जलमलाहटले रोसनी गुमाउंछ ।
आफ्नो जग गुम्न पुग्दा ।
आधारबाट छुट्न पुग्दा ।

अनि मलाइ सम्झना हुन्छ ।
मेरो आधार, मेरो घर ।
मेरो जग, घरको सुरुवात ।
फरक पनि देख्छु,
घर र आधुनिक समाजको दोसाधमा ।
जहाँ,
विषम परिस्थितिहरू मडारिन्छन् ।
अपार भुटोहरू देखा पर्छन् ।
सन्तुलित गर्न उखुम नै पर्छ ।

यसरी एउटा सच्चाई,
सामुन्ने आई घुँडा टेक्छ ।
अनि,
मेरो अन्तस्करणबाट आवाज आउँछ ।
चङ्गाको लट्टाई, मेरो घर ।
खुला हावा, अत्याधुनिक समाज ।
मसिनो धागो, सारभुत सन्तुलन ।